Jak mam radzić sobie ze złością? Jak on/ona mnie denerwuje! Nie panuje nad wybuchami gniewu. Często nad sobą nie panuje. Jestem ciągle smutny. Ostatnio to już całkiem wyprowadził mnie z równowagi .
W gabinecie psychologa takie komunikaty padają niemal każdego dnia i mogą wskazywać na trudności w radzeniu sobie z emocjami.
O emocjach słyszał każdy, bo przecież każdy je ma oraz ich doświadcza każdego dnia, ale czym tak naprawdę są?
Emocje to subiektywny stan psychiczny, to reakcja naszego umysłu na określone doświadczenie. Ma ona charakter subiektywny, silny oraz względnie nietrwały i ukierunkowany.
A „po polsku” – Emocje są tym co czujemy, jak reagujemy na to, co nas właśnie spotkało. Pojawiają się nagle, mimowolnie, warunkują nasze działanie, czyli (w jakiejś części) doprowadzają do naszego określonego zachowania.
Emocje są tylko nasze. To, że się na coś złoszczę, jest moją reakcją a nie osoby, która mnie doprowadziła do złości. To tylko ja poniosę ewentualne koszty swojej złości i konsekwencje swojego zachowania.
Emocje trudno ukryć. Nasze odczucia doprowadzają do konkretnej reakcji naszego organizmu. Pojawia się np. zaczerwienie na twarzy (wstyd), uśmiech (radość), przyspieszone bicie serca, czy szybki i spłycony oddech (strach). Emocje dają się „wyczytać na twarzy”, gdyż ujawniają się w postaci tzw. mikroekspresji i mają znaczenie ponad kulturowe.
Emocje są czymś bardziej pierwotnym i w pewnym sensie mają charakter bardziej biologiczny niż uczucia złożone jak np. miłość, czy afekty, nastroje lub motywacje.
Jakie są emocje, ile jest emocji?
Jedyna dobra odpowiedź – tyle emocji ile ludzi, tylko część z nich jeszcze nie została nazwana.
W psychologii wyróżniamy emocje podstawowe takie jak:
# radość
# strach
# złość
# smutek
# wstręt (odraza)
# zaskoczenie (zdziwienie)
Są to emocje uniwersalne dla różnych kręgów kulturowych. Pozostałe są mieszanką emocji podstawowych np.: przerażenie, obawa, zawiść, wrogość, euforia, frustracja, zazdrość, irytacja, pasja, podniecenie, duma, spokój, wstyd, poczucie winy itp….
Po co nam emocje? Rola emocji.
Emocje pełnią funkcję:
# obronną – postawa walcz/uciekaj,
# adaptacyjną – pomagają zorientować się w otoczeniu i motywują nas do określonego zachowania
# adaptacyjną – pomagają zorientować się w otoczeniu i motywują nas do określonego zachowania
# bufora – pomagają w rozładowaniu napięcia wewnętrznego, ale też sprawiają, że unikamy osób lub rzeczy które mogą być dla nas „toksyczne”
# intrapsychiczną – dają energię, są składnikiem motywacji wewnętrznej.
Sposoby radzenia sobie z emocjami.
Dzielą się na konstruktywne i destrukcyjne dla jednostki.
Destrukcyjne sposoby radzenia sobie, te które pomagają (pozornie) zapanować nad emocjami ale powodują szkody fizjologiczne, psychologiczne czy społeczne – np. używanie substancji psychoaktywnych (np. zapijanie smutku), agresja słowna, przemoc, uzależnienia behawioralne.
Niestety, zdarza się, że ludzie radzą sobie ze emocjami w niewłaściwy sposób. Zapijają swoje smutki (o smutku i depresji tutaj) i problemy, bo wydaje im się, że to działa. Przez co doprowadzają do mechanizmu błędnego koła i piją w sposób szkodliwy lub się uzależniają. Kiedy są źli, „wyrzucają” swój gniew na bliskich, wentylują swoje negatywne emocje krzycząc lub niszcząc przedmioty. Kiedy czują wstyd izolują się lub zrzucają winę na innych. Negatywnych przykładów można było by mnożyć, ale warto mieć świadomość, że techniki niekonstruktywne, zawsze będą powodować szkody dla nas samych lub naszego otoczenia, a ich częste stosowanie prowadzi do złych nawyków lub uzależnień.
Konstruktywne, bezpieczne metody kontrolowania emocji
Można być opanowanym i wyczulonym na własne stany emocjonalne, ale jak radzić sobie w sytuacji, gdy poziom emocji, szczególnie tych negatywnych, przekroczy naszą granicę tolerancji a mechanizmy, które zawsze stosowaliśmy w podobnych sytuacjach a teraz okazały się niewystarczające.
Przedstawiamy proste mechanizmy radzenia sobie z emocjami:
„czujesz to pomyśl” – świadomość odczuwanych emocji daje nam przewagę na zasadzie czasu na przygotowanie się do określonych reakcji i przewidzenie ewentualnych negatywnych konsekwencji własnej reakcji
werbalizowanie emocji – nazwij swoją emocję, powiedz, że coś cię złości, udowodnione jest, że rozmowa z drugą osobą lub ze sobą samym (czyli dialog wewnętrzny) skutecznie rozładowują napięcie emocjonalne
komunikowanie emocji – jeśli ktoś sprawia ci przykrość to mu o tym powiedz, jeśli ktoś sprawia że czujesz się szczęśliwy/a to poproś o więcej, jeśli się bardzo boisz to poproś o pomoc
myślenie pozytywne – umiejętność szukania rozwiązań i pozytywnych konsekwencji oraz traktowanie potknięć jako motywacji do szukania rozwiązań
techniki oddechowe – skuteczne np. w napadach lęku
techniki relaksacyjne – pomagające odreagować stres i negatywne emocje np. Trening Jacobsona
wysiłek fizyczny – regularne uprawianie sportu wzmacnia samoocenę, przywraca kontrolę nad ciałem oraz pomaga w rozładowaniu napięcie
Katalog sposobów radzenia sobie (podobnie jak katalog emocji) jest niewyczerpywalny, więc jeśli Tobie pomaga coś innego i nie powoduje to żadnych szkód, to zgodnie z zasadą TSR – JEŚLI TO DZIAŁA, RÓB TEGO WIĘCEJ, (o terapii TSR tutaj —> https://pracowniapozytywnychemocji.pl/psycholog/
Są to proste mechanizmy, których skuteczność jest uzależniona od treningu i predyspozycji indywidualnych. Jeśli czujesz, że w Twojej codzienności dominują nieprzyjemne stany emocjonalne lub nie radzisz sobie ze złością, agresja itp. zapraszamy do skorzystania z porady psychologicznejhttps://pracowniapozytywnychemocji.pl/kontakt/
